1927 NÜFUS SAYIMINA GÖRE

1927 NÜFUS SAYIMINA GÖRE “MERKEZİ ANADOLU” DA KÜRTÇE KONUŞAN NÜFUSUN DAĞILIMI

28 Ekim 1927 tarihinde, Türkiye çapında yapılan Genel Nüfus Sayımı’nın (Umumi Nüfus Tahriri) sonuçları pek güvenilir olmasa da, tarihi bir önemi bulunmaktadır. Bu nüfus sayımı sonuçlarına göre, o yıllarda Merkezi Anadolu olarak tanımlanan Orta Anadolu yöresinde binlerce Kürdün yaşadığı görülmektedir. Nüfusun erkek ve kadın olarak gösterilmesi, yüzde olarak ve daha sonra toplam rakamların verilmesi, bazı yorum ve sonuçlara ulaşabilmek için araştırmacılara önemli bir malzeme sunmaktadır. Bu nüfus sayımı, Kürtler açısından son derece kritik bir dönemde yapılmıştır. Şeyh Said Ayaklanması’nın hemen arkasında ve yeni tutuşmaya başlayan Ağrı Ayaklanması’nın hazırlık safhasında yapılan bu nüfus sayımında, devlet memurlarından oluşan sayım görevlileri, ülkenin değişik yörelerinde yaşayan Kürtlere anadillerinin ne oldu&curre

Bu bakımdan Türkiye’nin yeni tarihinde yapılan bu nüfusu sayımının demografik açıdan olmasa da, tarihi açıdan belli bir önemi bulunmaktadır. 28 Ekim 1927 tarihinde yapılan bu nüfus sayımına göre Orta Anadolu’da anadili Kürtçe olan erkek ve kadın vatandaşların toplamı değişik illere göre şöyledir:

Erkek Kadın Toplam
Ankara: 3.808 4.333 8.141
Afyonkarahisar, 88 51 139
Aksaray: 3.808 4.333 8.141
Amasya: 1.592 1.664 3.256
Çankırı: 81 1 81
Çorum: 5.624 6.687 12.311
Eskişehir: 291 383 674
Kayseri: 2.396 2.384 4.780
Kırşehir: 3.705 4.455 8.160
Konya: 10.722 10.674 21.396
Niğde: 120 111 231
Sivas: 20.548 21.723 42.271
Tokat: 3.024 3.056 6.080
Yozgat: 2.624 2.396 5.020

1927 yılında yapılan nüfus sayımında 120.681 Kürtçe bilen vatandaşın Merkezi Anadolu’da yaşadığı ortaya çıkmıştır. Bu sayımda sadece illerde Kürtçe konuşan vatandaşların sayısı değil, aynı biçimde bu illere bağlı ilçelerdeki Kürtçe konuşan vatandaşların sayısı da saptanmıştır. Bu ayrıntılardan yola çıkarak, Kürtlerin değişik küçük yerleşim birimlerindeki konumu hakkında dolaylı olarak kaba bilgilere sahip olmaktayız.98 Kürtlerin toplam sayısının verildiği yukarıdaki dört ilin ilçelerinde Kürtçe konuşan erkek ve kadın vatandaşların sayısı 1927 yılında yapılan nüfus sayımında şöyledir:

Erkek Kadın
KONYA (Merkez+Köyler): 2 098 1822
Akşehir: 71 40
Beyşehir: 9 9
Cihanbeyli: 8058 8500
Çumra: 69 40
Ereğli: 59 41
Ilgın: 11 17
Karaman: 91 6
Saideli: 209 122
Seydişehir: 1 ?
Sultaniye: 47 21

ANKARA (merkez+köyler): 409 77
Bala: 2251 2662
Haymana: 7112 7693
Kalecik: 306 307
Keskin: 16 32
Polatlı: 203 357

KIRŞEHIR (merkez+köyler): 835 191
Avanos: 40 ?
Mecidiye: 2827 3544
Mucur: 3 ?

ÇORUM (merkez+köyler): 1140 1379
Hüseynabat: 260 315
Iskilip: 851 1080
Mecitözü: 3054 3675
Osmancık: 19 19
Sungurlu: 300 219

Bu cetvelde görüldüğü gibi, 1927 yılında yapılan genel nüfus sayımında Çorum’un merkezinde ve değişik ilçelerinde büyük bir Kürt kitlesi yaşamaktadır.

Ege Üniversitesi Iktisat Fakültesi öğretim üyelerinden Servet Mutlu’nun Türkiye’deki Etnik Kürtler – Demografik Bir Inceleme adlı çalışmasında Orta Anadolu Kürtlerinin yoğun olarak bulunukları Iç Anadolu Bölgesi’ndeki on merkezde 1990 sayımına göre ne kadar Kürdün yaşadığıı şöyle gösterilmiştir:

Ankara 243.600
Çankırı 3.500
Çorum 23.700
Eskişehir 19.900
Kayseri 43.300
Konya 104.000
Kırşehir 17.000
Nevşehir 6.100
Niğde 14.500
Yozgat 13.100

Ankara, Çankırı, Çorum, Eskişehir, Kayseri, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Sivas, Yozgat illerinden oluşan Iç Anadolu’daki Kürt nüfusunun toplamı aynı incelemede 579.380 kişi olarak gösterilmiştir.99 Yukarıda değindiğimiz gibi Orta Anadolu Kürtlerinin yaşadığı merkezleri Iç Anadolu Bölgesi’nde bulunan illerle sınırlandıramayız. Iç Anadolu Bölgesi ile sınırları olan Karadeniz ve Akdeniz Bölgeleri’nde bulunan bazı merkezlerdeki Kürt nüfusu yukarıda sözünü ettiğimiz Servet Mutlu’nun incelemesinde şöyle gösterilmiştir:

Adana: 194.300
Amasya: 2.700
Burdur: 500
Kahramanmaraş: 132.000
Kastamonu: 1.100
Sinop: 2.100
Tokat: 12.200

Kürt kaynakları Orta Anadolu’daki Kürt nüfusuna ilişkin olarak değişik rakamlar sunmaktadırlar. Nuh Ateş, Orta Anadolu Kürtleri üzerine hazırladığı çalışmasında sadece Konya, Ankara ve Kırşehir yöresindeki toplam Kürt nüfusunun 300.000 civarında olduğunu yazmaktadır.100 Yazar, son yığınsal göçler sonucunda bu üç kentteki Kürt nüfusunun daha da arttığı görüşündedir. Orta Anadolu’daki tüm merkezlerde yaşayan Kürtlerin sayısının iki milyonu bulabileceğini yazmaktadır.