” MUZ CUMHURIYETİ ”
Türkiye’de sağ sol çatışmaları yükselince, 12 Mart 1971 askeri darbesi kapıya dayandı, ordu bir muhtıra vererek Demirel hükumetini fes etti.
Yeni Hükümet’in kurulma görevi Nihat Erime verildi. 12 Mart tanık olduğum ikinci darbeydi.
27 Mayıs 1960 darbesinde henüz İlkokul öğrencisiydim, Türkiye’de yapılan ilk askeri darbeydi.Daha sonraları darbelerin ardı arkası kesilmeyip, Türkiye Cumhuriyeti adeta bir ” Muz ” Cumhuriyetine dönüştü, artık on yılda bir yeni darbeler yapılıyordu.
Bizim köyde okul güzergahı üzerindeki bakkalın radyosu devamlı açıktı, o neden den kulaklarım darbeyi yapan generallerin isimlerine epeyce aşina olmuştu.
Darbeyi yapan generallerin isimlerini yazı defterimin arka kapağına yazdığım için, bu nedenden öğretmenimden azar yediğimi hatırlıyorum.
1960 askeri darbesi ordu emir komuta zinciri içinde değilde, Tümgeneral Cemal Madanoğlu ve bazı düşük rütbeli subaylar tarafından gerçekleştirilmişti.
Başta Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Adnan Menderes bazı hükümet üyeleriyle birlikte görevden alındı, bazı üniversiteler kapatılıp , bir çok öğretim görevlisi,,savcı ve yargıçta görevden uzaklaştırıldı. Esas amaç amaç Demokrat Partiyi devirmekti. Darbe sonunda Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hadan Polatkan idam edildiler.
Idam edilen arasında Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu Cizre hükümdarı Mir Celaleddin Bedirhan’nın torunlarından namı diğer Kürt Fatin’dir.
Ayrıca Yassı adada tutuklu bulunanlar arasında Konya valisi Cemil Keleşoğlu intihar ederek hayatına son vermişti. Uzun yıllar önce bir kitapta okuduğuma göre, tutuklular aralarında kendi geleceklerini tartışırken, Celal Bayar ” korkmayın bize bir şey olmaz, yakında Avrupa’da Ortak Pazar kurulacak , Türkiye’ de orada yerimi alacak”
Aradan 60 yıl geçmesine rağmen ne Türkiye Avrupa Birliğine girdi, ne de onlar almak istedi. Türkiye’nin Avrupa Birliğine girmesi için, başta Kopenhag kriterlerini ve altını imzaladığı diğer anlaşmalarını yerine getirmesi gerekiyor, bunun anlamı ülkenin demokratikleşmesi demek…
27 Mayıs askeri darbesinin asıl nedeni , ” Kemalizm ve laikliği tehdit ettiği ” söylenir.
Darbe ertesi yıllarda kısmi de olsa bazı hak ve özgürlükler gelişerek, Türkiye siyaseti bayağı renklendi.: Başta Devrimci İşçiler Konfederasyonun ” Disk ” kuruldu, Türkiye İşçi Partisi Türk siyaset sahnesinde yerini alarak bir çekim merkezi oluşturdu. Bir çok Kürt, Türk , aydın, entellektüel ve gençlik çevresi TİP içinde yerini aldı. 1965 yılında yapılan genel seçimlerde TİP parlamentoya 15 milletvekili ile girmeyi başararak, girenler arasında Kürt aydını Tarık Ziya Ekinci’de vardı. Bir çok sağ ve sol gençlik örgütleri türedi, aralarındaki rekabet büyüyerek çatışmalara sebep oldu. Zaten darbelerde bu çatışmaları bahane ederek sivil yönetimleri devre dışı bıraktılar.
Tabiki Türkiye’deki gençlik hareketleri de Dünya’daki gelişmelerden bağımsız değildi. Aynı dönemde Doğu Devrimci Kültür Ocakları ( DDKO ) kuruldu, Kürt gençleri çeşitli toplantı ve mitinglerde Kürt Sorununu dillendirdiler, kurucular arasında Musa Anter ve Mehdi Zana gibi isimlerde vardı.
Belki Türkiye’deki gelişmelerin yurt dışında yaşayan göçmenlerle ne ilişkisi var ? diye bir soru aklınıza gelebilir.
Değerli okuyucular, Türkiye’deki gelişmeler her zaman yurt dışına yansıdı ve etkiledi. Ülkeden 3-4 bin km. uzakta olmamıza rağmen aynı sıkıntı ve travmaları yaşadık. Bir örnek verecek olursam, kaldığım ülkede her türlü sorunlarını çözdüğümde etrafıma pervane olan insanlar, 12 Eylül darbesi ertesinde beni gördüklerinde korkudan yüzleşmeyip kaçtılar…
Bu sorunları ileride bol bol ele alacağım, sevgiyle kalın…
Devam edecek.
Yazarımız
-
Kuşca'da doğdu. 1969 yılının ilk aylarında Danimarkaya göç etti. Yıllarca öğretmen ve okul müdürü olarak çalıştı.
Türkiyeli Göçmen dernekleri (FAT) ve Danimarka Göçmen Dernekleri konfederasyonu (IND-SAM) başkanlığı yaptı.
Emekli ve halen Brøndby Belediyesinde meclisi üyesi.
Yazarın kitapları:
• Gawesti, 2008
• Mor kayalar, 2015
• Mamo ile Adul, 2022
Son yazıları
Mahmut Erdem27/01/2024UMUDA GÖÇ – 13
Mahmut Erdem21/01/2024UMUDA GÖÇ – 12
Mahmut Erdem23/12/2023UMUDA GÖÇ – 11
Mahmut Erdem03/11/2023UMUDA GÖÇ – 10
