Dersên Kurdî – Kürtçe dersler -10

Wane 6

Ez ji telefona destan pir hez nakim. Betlaneyekê du hefteyî hebû, ez jî hatim gund. Mirata telefonê di bêrika min de bi min re hatibû gund. Min sê roj ew girt, lê min ew cardin vekir. Bi vekirinê re hevalê min î Sincar telefon kir.

Em bi telefonê wiha peyivîn.

“Roj baş! Tu li ku yî, lo?”

“Ez li gund im?”

“Tu li wir çi dikî?

“Ohoo çi nakim! Em sibe zû radibin, pismamê min min dibe li çiyan digerîne. Li pey em kivkarikan dicivînin. Li ser agir kewa dikin û dixwin. Li pey jî ez diçim, hespê dibezînim. Nîvro jî em bi tevê jinan diçin nav pez, Jin pez didoşin, em dikevin nava mêrgên çolê û Her wiha! Lê tu çi dikî?”

“Ez jî xwe dixemilînim, diçim çarşiyê, awiran direşinim ser bedewan, li pey dikevim çayxanê, wê bin û pixa genî dikişinim nava pişik û kezevê.. Êvaran jî li ber televizyonê tiliya xwe dimijim!”

“Ma karê te çi ye? De têra xwe tiliyê bimije.“

“Zû were, min bîriya te kiriye!“

“Ezê demeke kin de li wir bim.“

Wateya peyvên Kurdî (Kürtçe sözcüklerin anlamı)

dest :el
hez kirin : sevmek
hez nakim : sevmiyorum
betlane :tatil
hefteyi :haftalık
hebû :vardı
hatim :geldim
mirat :miras
mirata :miras/ alahın belası
bêrîk : cep
di bêrîka min de : cebimde
bi min re : benim ile
girtin : kapatmak /kapmak
girt : kapadım
vekirin : açmak
vekir : açtım
cardin :tekrar
bi vekirinê re :açmamla beraber
peyivîn : konuşmak
ku :nere
li ku : nerede
tu li ku yî :sen neredesin?
li wir : orada
oo çi nakim : ne yapmıyorum ki?
zû : erken /çabuk
pismam : emioğlu /amcaoğlu
çiya :dağ
gerandin : gezdirmek
digerine : gezdiriyor.
li pey : ardından
kivkarik : mantar
civandin : toplamak / toplanmak
dicivînin : topluyoruz
li ser : üstünde
agir : ateş
kewa kirin : közlemek
kewa dikin : közlüyoruz
xwarin : yemek
hesp : at
bezandin : koşturmak
nîvro : öğleyin
bi tevê : ile
çol : yaban /kırsal
her wiha : bunun gibi
awir : bakış / gözetiş
reşandin : serpmek
direşinim : serpiyorum
bedew : güzelik
ketin : düşmek
bîn : koku
bin û pix : koku ve dumani
kişandin : çekmek
nava : içine
pişik : akciğer
kezev : karaciğer
êvar : akşam
tilî : parmak
mîtin /mijîn : emmek.
Ma karê te çi ye? : işin ne?
têr : tok, doymuş
de têra xwe : kendine yetecek kadar
De têra xwe tiliya xwe bimije. : Eh! Yeterince kadar parmağını em.
Zu were! : Çabuk gel
bîrî kirin : özlemek
Min bîriya te kiriye! : Seni özledim.
dem : zaman
kin : kısa

Ezê di demekî kin de li wir bim : Ben kısa zamanda orada olacağım.
Rêziman

Biz daha önceki derslerde birinci ve ikinci grup fiillerin şimdiki zaman çekimlerini gördük. Burada da diğer bir grup olan pasif fiillerin, ya da “andin /din” ile biten fiillerin şimdiki zaman köklerini bulma metodunu öğrenecegiz.

Önce “din” takısı atilir, geride kalan fiil kökünün son hecesindeki “a” sesi yumuşatılarak “î”ye dönüştürülür, ortaya çıkan sonuç fiilin şimdiki zaman kökü dür.

Örnek: Gerandin (bu fiilde “din” eki atılır, geri kalan “geran”nın son hecesindeki “a“ “î“ye dönüştürülür. Ortaya “gerîn“ çıkar. Bu şimdiki zaman köküdür.

Şimdi de çekimini yapalamın
Gerandin
Ez digerinim Ben gezdiriyorum
Tu digerinî
Ew digerîne
Emdigerînin
Hûn digerînin
Ew digerînin

Sizde yukarıdaki örneğe uygun şu pasif fiillerin çekimini yapın.

1 – civandin, 2 – kişandin, 3 – xemilandin, 4 – reşandin, 5 – bezandin

Pêhînî 1 Mînak:

Ez …….. hez nakim (telefonê) Ez ji telefonê hez nakim.
1 – Ew ……. hez nake (derewan = yalan) 2 – Em ……….hez nakin (zulumkaran)

3 – Tu …… hez nakî (min). 4 – Hûn ……… hez nakin (me) Pêhînî 2 Mînak:

Min bîriya …… kiriye(te). Min bîriya te kiriye.
1 – Wî bîriya……. kiriye (min) 2 – Wê bîriya …….. kiriye(diya xwe).

3 – Min bîriya …..kiriye(bavê xwe). 4 – Wan bîriya …….. kiriye (me).

5 – Me birîya …….. kiriye (welatê xwe).

Pêhînî 3 Mînak:

Ez …Li wir im (sibe) Ez sibe li wir im.
1 – Em ………li wir in(êvarê). 2 – Ew ……… li vir in (roja cejnê=bayram günü).
3 – Ew ….. li vir e (pêncşemîyê). 4 – Tu …… li vir î (kengê=nezaman)?
5 – Ez … li wir im(sêşemiyê=Salı).

Otobûs Ez li otobûsê siwar bûm, diçim mal. Di otobûsê de tiştên balkêş hene. Yek bi tiliyên xwe dijimêre, yek destê xwe dadilêse. Yek jî porteqalan diqeşêre., Dergûşek bi destên xwe yên biçûk çavên xwe ji mêşan diparêze. Li der dinêrim, hin derketine seyranê goşt dibrêjînin. Lê ev tiştên balkêş jî hedana min nayne. Ez stûnên devên rê dijmêrim. Ji bêhedaniya di xew re çûm. Gava ez li qerajê ji otobûsê peya bûm, hevalê min bi hemû hêza xwe ve destê min diguvêşe, ez jî milê wî diguvêşim. Li pey jî em di nava bajêr de digerin. Li her derê tiştekî cûda. Cîhan wiha ye.