Dersên Kurdî – Kürtçe dersler -11

Wateya peyvên Kurdî (Kürtçe sözcüklerin anlamı)

balkêş : dikkat çekici
jimartin : saymak
dijmêre :sayıyor
dalastin /alastin : yalamak
qeşartin : meyve sebze soymak
dergûş : bebek / beşik
çav :göz
çavên xwe : kendi gözlerini
mêş : sinek
parastin : korumak /savunmak / sözüne sahip olmak
nêrîn : bakmak
deketin : çıkmak
seyran : gezi /piknik
goşt : et
biraştin : kızartmak
hedan : dişlik /oyalanma
nayne : getirmiyor
stûn : direk
dev : ağız
rê : yol
devê rê : yol kenarında
jimartin : saymak
ji bêhedaniyan : sıkıntıdan
xew : uyku
di xew re çûn :uykuya dalmak
peya bûn : inmek
hemû : tüm
hêz : güç
bi hemû hêza xwe ve : bütün gücüyle
guvaştin : sıkmak
mil : omuz /kol
bajar /bajêr : şehir
Di nava bajêr de digerin : şehirin içinde dolaşıyoruz
cûda /cuda : ayrı / başka
tiştekî cuda : başka bir şey.
cîhan : dünya

Bu küçük anlatım da yapıları biribirine benzeyen fiiller kulanılmıştır.

Bu fîiler de bir grup teşkil etmektedirler. Biz bunlara dördüncü grup fiiler diyoruz. Bu tür fiilerin de şimdiki zaman kökü bir sisteme dayalı.

Örnek: “parastın”

Bu tür fiillerde “tin” takısı atılır, geriye “paras” kökü kalır. Paras kökünün son hecesindeki “a” büküm kuralına uygun “ê” ile yumuşatılır, “s” harfi de biraz tizleşir. Sonuçta bu kök “parêz” kökü ortaya çıkar.

Bu açıklamaya uygun şimdiki zaman çekimi

Parastin

Ez diparêzim
Tu diparêzî
Ew diparêze
Em diparêzin
Hûn diparêzin
Ew diparêzin.

Pêhînî 1
Mînak:

otobûsê tiştên balkêş.
Di otobûsê de tiştên balkêş hene.

1 –bajêr – dikanên mezin. 2 – dibistan mamosteyên baş jî
2 – mal – meywe û sewze jî 4 – li almanyayê – kurd jî

Pêhînî 2

Mînak

Keçik – dest bira parastin.
Keçik bi destan birayê xwe diparêze.

1 – Dergûş – dest – çavên – parastin. 2 – Lawik – destan – serê – parastin
3 – Mirîşk (tavuk) – per – çêlik – parastin
4 – bizin – qiloçên – kara – parastin.