Dersên Kurdî – Kürtçe Dersler – 27

Eski biçimi

Çûn gotin

Ez dê biçim. Ez dê bêjim . Tu dê biçî. Tu dê bêjî. Ew dê biçe. Ew dê bêje. Em dê biçin. Em dê bêjin. Hûn dê biçin. Hûn dê bêjin. Ew dê biçin. Ew dê bêjin.

Têbinî:
1- Genelde “Tu” kişi zamiri ile “ê” gelecek zaman fiili Kürtçe’deki “anlam değişmediğinde sesli harfin biri düşer” kuralına uygun olarak kısalmıştır ve “tê” biçimini almıştır.

2- Birleşik fiiler yanında bazı fiilerde anlamı anlaşıldığından istisnai olarak kip öntakısı kulanılmaz. Ama yine de bazı yörelerde kip öntakısı ile kullanılır.

3- Özünde burada çoğul takısı alması gerekir. Ama süreç içerisinde bu çoğul takısına ihtiyaç duyulmamıştır. Bu yüzden kullanımdan kalkmıştır.

Ünlem olarak da iki biçimde kullanılır. Bir “wê” diğeri de “dê” biçimin de.

Wê Kurdistan azad be(bibe)! = Kürdistan özgür olacak.

Wê welatê me bi awayekî nûjen were avakirin. (avabikin)

Dê bêhna me vebe, gulên şahiyê di rûyê me de vebide.

(Nefesimiz açılacak, yüzümüzde sevinç gülleri açacak.)

– Fiiller ard arda kullanıldıklarında gelecek

zaman fiili sadece bir sefer kulanılır.

Mînak:

Ez ê biçim, li welat bigerim, bêhna xwe fireh kim. (fireh bikim) Wê bayê evîna dil giyana me bigire, bibe welat û gav bi gav bigerîne.

Pêhînî 1

Mînak:

Amade bûn, hima rê ketin

Ez amade me, ez ê hima bi rê bikevim.

1 – amade bûn, xwe gihandin hevalan

2 – rêwî bûn, sibe çûn welat.

3 – her tişt civandin, komputerê nivisandin.

4 – Def u zurne anîn, govend girtin.

Pêhînî 2

Mînak:

Tu biçî welat tê çi bikî? Erd welat ramisan.

Ezê erdê welat ramîsim.

1 – Gava tu yara xwe bibînî tu yê çi bikî? Ji dil hejî ji xwe çûn.

2 – Eger tu biçî Amêrîkayê tê çi bikî? Hîn ingilizî bûn.

3 – Eger tu biçî Kurdistana azad, tu yê çi bikî? Hemû bajaran gerîn.

4 – Tu biçî çiyan tu yê çi bikî. Zinar û latan bazdan.

Şu diyaloğu okuyun:

– Ew çi bahol û çante ne?

– Ez rêwî me.

– Tu yê bi ku ve biçî?

– Ez ê sibe biçim welat.

– Tu bi kêf û şahîyî ne wisa?

– Hem jî çawa! Dilhejîkê wisa ez girtime, dikim ku bifirim.

– Tu tenê diçî.

– Na, Ez û Sîdar em bi hev re diçin.

– Hûnê bi çi biçin?

– Em ê bi balafirê bifirin.

– Rê çiqas dikudîne?

– Dê balafir di nav çend saetan de li welat dayne.

– Gava tu li welat ji balafirê paya bûyî, tu yê çi bikî?

– Ez ê berê wî erdê welat ramîsim.

– Lê dû re tu yê çi bikî?

– Hima li pey ez ê wê hewa xweş a wekî

derman bikişînim nava pişikê.

– Tu yê biçî gund yan li bajêr bimînî?

– Ezê biçim gund.

– Li gund tiştek tine tu yê li wir çi bikî?

– Wer nebêje.Em ê bigerin li wan çîyan û baniyan, dê bêhna me vebe.

– Ohohoo Tuyê ava kaniyan jî vexwî?

– Bêgûman em ê ava kaniyên welêt jî, bi têra dilê xwe vexwin û kesera xwe bitefînin.

Şu cümleleri Kürtçe’ye çevirin.

Beni öyle bir heyecan sarmış ki, uçasım geliyor.

Bu heyecan böyle giderse, gerçekten uçacağım.

Ben o ilaç gibi temiz havayı ciğerime çekeceğim.

Evet, evet, siz gideceksiniz, gönlünüzün

hasretini gidereceksiniz.

Eh! Allah bize de kerim.

Bizde ruyamızda ülkeye gideceğiz.

Gönül aşkının rüzgarı bizi alacak,

ülkeye götürecek, adım adım dolaştıracak.