Dersên Kurdî – Kürtçe eğitim -1

DENGÊN KURDÎ (Kürtçe sesler)
Bir dili öğrenmek için herşeyden önce o dilin alfabesini doğru yazmak ve okumak gerekir. Özellikle Kürtçede bazı seslerin birbirine yakınlığı, biribirine yakın seslerle birçok sözcüğün bulunması, doğru okumayı zorunlu kılmaktadır. Burada sunulan açıklamayı kavrayan kişi eksiksiz bir şekilde Kürtçe okuyabilir. Ayrıca bu sayfada verilen Kürtçe dersleri kendi kendine dil öğrenme metoduna göre hazırlanmıştır. Anlaşılmayan noktaları açıklamaya, gelen soruları cevaplamaya her zaman hazırız. Bu hizmetle Kürtçe ögrenin, başkalarının da öğrenmesi için onları teşvik edin.

A a : Kürtçe de “a“ uzun okunur
Örnek: Av (su), agir (ateş),

B b : Türkçede ki “b” gibi okunur.
Örnek: Bav (baba), bar(yük), bizin(keçi), ber(ön / ürün)

C c : Türkçedeki “c” gibi okunur.
Örnek: cam, conega (tosın), cot (karasaban), car (kere), cêwî(ikiz)

Ç ç : Kürtçedeki “ç” vurgulu ve vurgusuz olmak üzere iki varyantlıdır.
Çoğunlukla vurgulu varyantı kulanılır. Bu okunuş biçimi şöyledir: Dilin ön kısımi ön damağa (diş arkası) yapıştırılarak çıkarılır.
Örnek: Çem (çhem = akarsu), çav (çhav = göz), çivîk (çhivik = kuş), çerm(çherm = deri), çêlek(çhêlek = inek), ço (çho = sopa)

Vurgusuz telafuzuda Türkçede ki “ç” gibi dir
Örnek: Çar(dört), çend (çend), çil(kırk), çol (kır/ çöl)

D d: Bu harf de tamamen Türkçedeki “d” gibidir.
Örnek: Dev (ağız), der (dışarı), dar(ağaç), dîl (esir), dil (kalb/yürek)

E e: Türkçede kulanılan “e“ harfi gibi ağız hafîf açılarak çıkarılır.
Örnek: Ez (ben), erê (evet), dest (el), te (sen =çekilmiş hali)

Ê ê : Türkçedeki “beş, yedi, dedi” Kelimelerindeki “e” sesi gibi çıkarılır.
Kısaca bu sesin çıkarılışı esnasında ağız sağa ve sola kasılarak yayvan hale getirilir. Sesin çıkışı esnasında alt dudak aşağı çekilerek hava dışarı bırakılır.
Örnek: Êzing (odun), êvar (akşam), tê (gelir, geliyor)

F f : Aynen Türkçedeki “f“ harfi gibi okunur.
Örnek: fîstan, find (mum), fîdan, firotin (satmak)

G g: Kürtçe alfabesinin bu harfi de Türkçedeki “g” gibi okunur.
Örnek: ga (öküz), gul (gül), goşt (et), gotin (söz /söylemek)

H h: Bu harfimiz herzaman okunur, hiç bir zaman yutulmaz, Türkçedeki “h” gibidir.
Örnek: hebûn (var olmak/ malik olmak), hatin (gelmek), hêlîn (kuş yuvasi), heyv (ay)
Halk arasında arapçanın etkisiyle az da olsa okunan bir başka varyantı var, bu sadece arap kokenli kelimelerde görülür
Örnek: Hasan, Heci, Husên vb.
I ı : Türkçenin “ı” sından daha kısa dir.
“i” sesinin hafif çıkışıdir.
Anlaşılması için bir karşılaştırma yapalım.
Işık (uzun bir sestir) Kirin (kısa bir sestir) Örnek : Kirin (yapmak), birin (götürmek), mirin (ölmek)

Î î : Türkçenin “i“ sindan daha uzun okunur.
Anlaşılması için bir karşılaştrma yapalım.
bir (Türkçede 1 sayısındaki “i” kısa dir.)
bîr (Kürtçedeki “î” uzun okunur. Türkçenin iki “ii” sine tekabul eder.) ?
Örnek: Îsot (acı biber), îsal (bu sene), bîr (muhakeme gücü / şuur / kuyu), şîr (süt)